Berkelland 3

Berkelland 3

Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken

Ten westen van Borculo (gemeente Berkelland) ligt het fraaie, besloten landschap van het landgoed Beekvliet. In het hier gelegen buurtschapje Heure staat één van de meest indrukwekkende iepen die ons land nog rijk is. Bovendien is het één van de weinige oudere exemplaren in Nederland van de inheemse steeliep of fladderiep (Ulmus laevis). Tot voor enkele jaren was op het bordje bij de Iep en op de lijst van de Bomenstichting te lezen dat het om een zgn. 'Vegeta' - iep zou gaan, een cultivar van de Hollandse Iep met de latijnse naam Ulmus x hollandia 'Vegeta'. De Engelsen noemen deze cultivar de 'Huntingdon-Elm'.

Echter, enkele jaren geleden is de boom bekeken door zowel Iepenexpert Hans Heybroek als bomendeskundige Bert Maes. Beiden hebben geconcludeerd dat het om een steeliep gaat. Zowel op een nieuw bordje als in de lijst en publicaties van de Bomenstichting is de naam gewijzigd. De bloemen en vruchten hangen inderdaad aan lange steeltjes, kenmerkend voor de fladderiep, net als de extreem scheve bladvoet.
De fladderiep wordt minder aangetast door de iepziekte dan verschillende andere iepensoorten. Blijkens onderzoek is hij wel vatbaar voor de iepenziekteschimmel, maar de iepenspintkevers, die de schimmel overbrengen, schijnen de bast en de okselknoppen minder aantrekkelijk te vinden. De bomen kunnen waarschijnlijk wel ziek worden door wortelcontact met besmette iepen. Hoewel de fladderiep nogal zeldzaam is in Nederland, heeft deze inheemse soort hierdoor een beter toekomstperspectief dan de zeer gevoelige Hollandse Iep. In de Achterhoek, de Gelderse vallei en Zuid Limburg zijn overigens hier en daar in oude bosjes exemplaren van de fladderiep te vinden, soms als doorgeschoten hakhout.

De Iep van Heure is de op één na dikste van alle Iepen in ons land. Volgens het erbij geplaatste bordje, dat dezelfde gegevens vermeldt als de lijst van monumentale bomen van de Bomenstichting , is de Iep tussen 1830 en 1840 aangeplant.
Het is een prachtig exemplaar met een volle, gezonde kroon en aan de zuidzijde fraaie laag reikende takken. De stam vertoont veel diepe groeven, zoals vaker bij iepen kun je spreken van plankwortels. Onderin is de stam hol aan het worden. De Iep vormt veel waterlot en worteluitlopers: de stam werd bijna aan het oog onttrokken door talrijke bladeren.

Twee jaar geleden is het waterlot grotendeels verwijderd, maar het groeit snel weer aan.
Nabij deze iep staan een aantal jonge fladderiepen en iepjes, waarschijnlijk allemaal zaailingen van de oude boom, die geweldig veel zaad produceert.
De iep heeft een respectabele hoogte van 25,2 m (lasermeting) en een omtrek van 590 cm in 2009. De eigenaar, de heer Gelderman, tevens eigenaar van Landgoed Beekvliet, is terecht zeer trots op deze boom en laat hem goed verzorgen

Tenslotte nog een foto van 14 januari 2008. De iep staat er goed bij. Heeft een zeer goed vertwijging; er zijn wel enige wonden door uitgebroken en afgezaagde takken, maar deze worden goed overgroeid.

Andere fladderiepen zijn te vinden in Eefde: twee flinke exemplaren aan de Zutphense Weg tegenover de Beeklaan, in Vorden links aan het begin van de oprijlaan van Kasteel Vorden en in enkele houtwallen rond het kasteel en in Eibergen, een groep van 17 laanbomen aan de Haaksbergse weg. Deze in 1900 aangeplante groep is heel fraai en bestaat uit zeer gezonde bomen. In Zuid-Limburg zijn ook meerdere grote fladderiepen te vinden nabij Neercanne.

Bij de Rooms Katholieke kerk in Beltrum staat een prachtige, dikke Tamme Kastanje. Hij is de winnaar van de verkiezing: "Welke boom heeft de X-factor?", die in september - oktober 2008 door de Bomenstichting is gehouden in o.a. de gemeente Berkelland. Heel terecht: deze sfeervolle boom neemt een centrale plaats in Beltrum en is een symbool geworden. Generaties Beltrummenaren raapten er kastanjes in hun kindertijd. Sinds kort staat er een bank rond de kastanje, waardoor het nu een echte ontmoetingsplaats is geworden. Op het bankje onder de kroon is het goed schuilen tegen felle zonneschijn en regen. De inwoners van Beltrum hebben dan ook massaal gestemd op deze boom, die daardoor concurrenten als de Fladderiep van Heure en de Kroezeboom van Ruurlo ver achter zich liet. Zie: Boomverkiezing Berkelland en Kastanje Beltrum.

Hier kinderen van de Beltrumse dorpsschool tijdens de huldiging van de boom op 10 november 2008. Links is de beuk te zien die eveneens in 1853 is geplant maar een bescheidener diktegroei heeft doorgemaakt.

Stef Smit, voorzitter van het kerkbestuur, houdt hier een toespraak in onvervalst Beltrums dialect vanuit het gezichtspunt van de kastanje, met in zijn gehoor o.a. Burgemeester Bloemen van Berkelland en Roy Nijman, tot deze dag contactpersoon van de Bomenstichting voor deze gemeente en de lokale organisator van de boomverkiezing. De bomen zijn tegenwoordig goed afgeschermd van het verkeer. Tot voor enige jaren konden auto's tot onder de bomen parkeren.

De kastanje en de ernaast staande bruine beuk zijn volgens Smit aangeplant bij de aanleg van de parochietuin in 1853. De kastanje heeft nu een omtrek van 638 cm en is 18 meter hoog. Dat de boom deze omvang heeft bereikt na 155 jaar vinden veel mensen onverwacht: zo'n dikke boom wordt vaak op 300 jaar geschat. Uit mijn eigen metingen van de afgelopen jaren blijkt echter dat de omtrek op borsthoogte gemiddeld met 4 cm per jaar toeneemt, wat precies overeenkomt met de levenslange omtrektoename.