De gewone es 

The Common Ash 

De es heeft de fraaie Latijnse naam Fraxinus excelsior , de boven anderen uitstekende boom. Nederland is niet rijk bedeeld met essen die deze naam waar maken: de es stelt hoge eisen aan de bodem, die voedselrijk, bij voorkeur kalkhoudend en vochtig dient te zijn. Veel volwassen essen zijn er in ons land niet te vinden. De meeste exemplaren staan in het rivierengebied en langs sloten in polders, maar het betreft voornamelijk jonge en matig gegroeide exemplaren. Dit is dan toch echt zo'n reus die zijn naam waardig is: in het landgoed Avegoor bij Ellecom is hij te vinden langs een beekje in het vochtige bos op kleigrond. Het is de boom midden-achter op de foto: een enorm lange stam rijst op naar de hoge kroon die boven het omringende bos uitsteekt: deze es is maar liefst 38.5 meter hoog ! De naburige eiken, ook niet mis, halen maar 30 tot 35 meter en zelfs de beuken in dit bos komen niet zo hoog, tot 36 meter. Een Douglass-spar op tweehonderd meter afstand reikt zelfs tot 40 meter, maar dat is een Amerikaan die in eigen land tot 100 meter hoogte haalt (waar hij wel enkele eeuwen voor nodig heeft). Onze es is de één na hoogste gemeten van deze soort in Nederland, heeft een stamomtrek van 420 cm en zal tegen de tweehonderd jaar oud zijn. 
In het buitenland komen meer hoge essen voor: in een 160 jarig bos op kalkrijke en vochtige bodem langs de Donau bij Kelheim in Beieren, Duitsland, zijn de essen gemiddeld 42,6 m hoog; het hoogste exemplaar is 48 m en behoort tot de hoogste loofbomen van Noordwest en Midden-Europa. Zeer fraaie en hoge essen staan ook in het stadspark Brühl bij Quedlinburg aan de noord-oostzijde van de Harz, eveneens in Duitsland.

De stam vertoont het kenmerkende fijne ribbelpatroon, nèt anders en fijner van structuur dan van de zomereik.

The Ash can be a very tall tree, especially when it grows inside a forest on a fertile, damp soil like this one near Ellecom in Gelderland, the Netherlands, wich is one of  the tallest of the country with a height of 38.5 meter (126.3 feet).

Een hoge es in een Duits bos op rijke bodem bij het stadje Quedlinburg aan de noord-oostzijde van de Harz toont de kenmerkende en zeer fraaie schorsstructuur.

Blad, bloeiwijze en zaad van de es. Bron: Flora danica.

 

Het samengestelde blad van de es.

Boerderij - es bij Cortenoever. 

Tussen Zutphen en Brummen, op het erf van boerderij De As, Cortenoeversestraat 94, staat een flinke es, met een omtrek van 346 cm en 22 m. Ik schat de leeftijd op tegen de 100 jaar.  Op een stafkaart uit 1905 staat deze boerderij al, hij is vermoedelijk nog veel ouder, ook al stamt de huidige versie uit de 50-er jaren. Eigenaren Rita Schoonman en Harald Wouters zijn trots op de boom. Flink geschrokken tijdens een storm van een op hun auto vallende populier, twijfelden ze over het risico van de boom voor hun woning. Uit voorzorg hebben ze de slaapkamer verruild voor de andere zijde van het huis. De boom staat 21 m van de achtergevel en zou deze net kunnen raken. De es ziet er echter gezond uit, met gave stam en goede beworteling, groot lijkt het gevaar voor omwaaien mij niet. 

In 1978 heeft in boerderij De As een brand gewoed. Daarbij is ook de boom beschadigd geweest, wat te zien is aan afgebroken takken. De boom heeft zich prima hersteld. Op de plaats van enkele afgebroken takken zitten nu holtes. In de onderste broed dit jaar een steenuiltje, in de schuur erachter een kerkuilenpaar! 

Bij deze flinke es in de Ravenswaarden bij Gorssel, net uitgelopen in mei, komt de losse, open kroon goed uit.
In de Germaanse Mythologie, met name de Noorse, werd de es "wereldboom" en ook Yggdrasill genoemd, naar Ygg = Wodan, en stond symbool voor onsterfelijkheid en levenskracht. Yggdrasill vormt de verbinding tussen wereld, onderwereld en hemel.

Home NL versie----Inhoud van deze website----Dieren, Rheden-----Links en Literatuur-----Home English Version