Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken
Duitsland 6Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken
Old trees in the Netherlands and Europe
Bomen in Duitsland 6 Oude bossen 1
Het Hasbrucher Urwald, gelegen nabij Oldenburg, is één van die vermaarde bosreservaten in Duitsland met de benaming Urwald. Het gaat hier niet om oerwouden in de ware zin, ze zijn niet onberoerd door de mens gebleven. Het gaat om bossen die vanaf de middeleeuwen beweid zijn geweest (Hudewald , Hütewald , Weidewald of ook wel Eichenhain genaamd )terwijl de mens er ook regelmatig loof en hout uit heeft gehaald. Het moet vroeger gegaan hebben om open, parkachtige landschappen met verspreide eiken, beuken en haagbeuken. Sinds de 19e eeuw is de begrazing met vee gestopt en heeft men hier reservaten aangelegd, waar men niets doet maar de natuur haar gang laat gaan. Hierdoor is het bos langzamerhand veel dichter geworden, waarbij de lichtbehoeftige eiken steeds meer werden verdrongen door de schaduwhoutsoorten beuk en haagbeuk.
Het Hasbruch is een zogenaamd eiken-haagbeukenbos, kenmerkend voor een vochtige, lemige bodem. In het voorjaar staat het vol bloeiende kruiden als bosanemoon, bosklaverzuring, longkruid, slanke sleutelbloem en op de meest vochtige delen goudveil. Hier ziet u een fraaie oude haagbeuk, in het midden net te onderscheiden wat jonge hulst.
Een schitterend grillig gevormde Haagbeuk die vroeger waarschijnlijk geknot is, iets wat in het Hasbruch en soortgelijke bossen, bijvoorbeeld het Bentheimer Urwald, veel gebeurde.
Het Hasbruch was vanaf de negentiende eeuw beroemd door de vele oeroude eiken, die een romantische sfeer van de schimmige Middeleeuwen met zich meedroegen. Van de honderden oude eiken die het Hasbruch vroeger telde zijn er nog enige tientallen over. De grootste eik was de Amalien-Eiche, die in 1982 is omgewaaid. Hij had in 1979 een stamomvang van 10 meter en zijn leeftijd werd geschat op 1250 jaar, op basis van jaarringtellingen in de 19e eeuw aan een andere eikenstomp. Zie voor meer informatie over deze indrukwekkende boom een pagina met een foto uit 1927 van de staande Amalien-Eiche.
De Frederiken-Eiche is sinds de val van de Amalien-Eiche de dikste en oudste eik van het Hasbruch. In 1967 brak een grote tak af in een storm; sindsdien is de halve boom dood. Gelukkig is de andere helft nog steeds zeer vitaal en jaarlijks vol in het blad. De eik heeft een stamomtrek van 7,8 meter en ook de hem toegedichte leeftijd van 1200 jaar lijkt wel erg hoog, ondanks de trage dikte-groei van de laatste eeuw, maar is gezien de holle stam nooit meer met zekerheid te bepalen. Deze dikte wijst bij vrijstaand opgegroeide eiken normaliter eerder op een leeftijd van 400 tot 500 of hooguit 600 jaar, maar zie ook de informatie op de Amalien Eiche pagina.
Bij de ingang van het Hasbruch hangt deze overzichtskaart van het terrein. De hoofdingang is aan de westzijde van het bos, nabij het gebouw van de Försterei. Het Urwald-reservaat beslaat slechts een klein, centraal deel van het Hasbruch. Van de oorspronkelijke begraasde bossen is het grootste deel in de negentiende eeuw omgezet in productiebos. Slechts enige tientallen hectaren zijn tot reservaat verklaard. In de 2e Wereldoorlog zijn nog delen van dit reservaat gekapt om te dienen als brandhout. In de negentiger jaren is het reservaat uitgebreid met tussenliggende en randzones.
Op de kaart zijn verschillende markante bomen aangegeven. Een flink deel daarvan is inmiddels omgewaaid of op stam gestorven. Van de in de twintiger jaren door brandstichting gesneuvelde Dicke Eiche zijn nog slechts enkele schamele restanten te vinden. Van de Hindenburgeiche staat nog een rottend stamstuk overeind.
Vergelijkbare bosreservaten in Niedersachsen zijn het Neuenburger Urwald en het Urwald Baumweg.
Een bos dat nu nog steeds het karakter van een Hudewald heeft is het Borkener Paradies, niet ver ten oosten van de grens bij Emmen.
Nabij het dorp Gartow, aan de Zuid-West oever van de Elbe in het zogenaamde Wend-Land, ten zuid-oosten van Hamburg , ligt een fraai oud loofbos, het Elbholz. Oorspronkelijk waren er in het stroomdal van de Elbe uitgestrekte loofbossen te vinden. Daarvan zijn ten gevolge van ontbossing nog slechts vrij kleine restanten behouden gebleven, waaronder het Elbholz bij Gartow. Het grootste deel van het bos ligt tegenwoordig binnendijks. Een kleiner deel ligt echter nog buitendijks in de Elbe-uiterwaard. Hier zijn beide foto's genomen. Een dergelijk bos in de overstromingszone van een rivier wordt ooibos genoemd, een bostype wat in Europa nogal zeldzaam is geworden. In de lager gelegen delen van de ooibossen, die vrij vaak overstromen, groeien vooral wilgen en populieren: men spreekt hier van zachthout-ooibossen. Op de hoger gelegen en dus minder frequent overstromende delen groeien ook zomereiken, iepen, essen, veldesdoorns, mei- en sleedoorns en wilde rozen: men spreekt hier van hardhout-ooibossen. Deze laatste waren in het Nederlandse rivierengebied vrijwel volledig verdwenen, van de zachthout-ooibossen zijn voorbeelden te vinden in de Biesbosch, langs de Waal in de Millingerwaard en langs de IJssel in de Duurse waarden tussen Olst en Wijhe. Langs de Elbe liggen nog van beide typen nog flinke oppervlakten, waarbij vooral de hardhoutooibossen opvallen door hun gaafheid en indrukwekkende oude bomen. Het buitendijkse bos van het Elbholz bestaat vooral uit oude Zomereiken, maar er groeien nog steeds een aantal grote Iepen, terwijl aan de vloedlijn natuurlijke Zwarte Populieren en Schietwilgen staan. Zie ook de speciale Iepen-pagina. Het binnendijkse deel van het Elbholz is eveneens prachtig, weelderig bos met eik, es, iep, esdoorns, haagbeuk, hier en daar beuk, maar ook elzenbroek en wilgenstruweel. De struik- en kruidlaag zijn vaak dicht en ruig. Door kwel onder de dijk door is het bos ook hier nat, al wordt het niet overstroomd.
Hier enkele van de zware eiken ( deze exemplaren zijn tot zo'n 400 , volgens lokale natuurbeheerders zelfs 600 jaar oud met een stamomtrek van 5 tot 7 meter) in de uiterwaarden van het Elbholz. In de eiken broeden ooievaars en zwarte zowel als rode wouwen, terwijl in de naburige moerasbossen de kraanvogel huist. De hele omgeving hier is trouwens een lustoord voor de ornitholoog zowel als voor de algemene natuur- en landschapsminnaar. Enorme aantallen kikkers en padden, waaronder boomkikkers en roodbuikvuurpadden, laten zich in het voorjaar luidruchtig horen.
Fraaie hardhoutooibossen liggen zowel iets stroomafwaarts, aan de voet van de
heuvel de Höhbeck, als 10 km stroomopwaarts, te oosten van Schnackenburg en
grenzend aan het fraaie weidegebied de Aland.
De meest uitgestrekte en gave hardhoutooibossen van Duitsland liggen eveneens
langs de Elbe, ruim 100 km naar het zuidoosten in de buurt van Dessau.
Hier heeft de Bever de vervolging door de mens kunnen overleven.
Gelukkig wordt het grote belang van de natuurlijke milieu's langs de Elbe tegenwoordig onderkend: over een lengte van 400 km strekt zich hier nu het Biosfeerreservaat Stroomdallandschap Elbe uit.
12 Bomen in Duitsland 1 - Mecklenburg -Vorpommern 1 - Ivenacker Eiken
13 Bomen in Duitsland 2 - Mecklenburg-Vorpommern 2
14 Bomen in Duitsland 3 - Iepen
15 Bomen in Duitsland 4 - Vijf eeuwenoude Lindes
16 Bomen in Duitsland 5 - Drie Eiken in Thueringen
17 Bomen in Duitsland 6 - Oude bossen-1: Urwald Hasbruch en Elbholz
18 Bomen in Duitsland 7 - Oude bossen-2: Urwald Sababurg
19 Bomen in Duitsland 8 - Oude bossen-3: Bayerische Wald, Spessart en Hainich
Inhoudsopgave van deze website met links naar vele andere pagina's op deze website
Links naar andere websites over bomen en Literatuur over bomen.
Terug naar begin van de pagina
Deze website is gemaakt door Jeroen Philippona, met dank aan Jeroen Pater.
U kunt mij e-mailen op jphilippona@hetnet.nl
