Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken
Duitsland 5Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken
Old trees in the Netherlands and Europe
Bomen in Duitsland 5 - Drie "duizendjarige" eiken in Thueringen
In het hart van het verenigde Duitsland ligt
Thueringen, een bondsstaat waar zeer veel geschiedenis is
geschreven. Luther, Bach, Goethe en vele anderen hebben er hun
voetsporen achtergelaten. Nu de DDR verleden tijd is, ontdekken
ook steeds meer Nederlanders deze boeiende streek, rijk aan
natuurschoon en fraaie historische steden als Weimar, Ehrfurt en Eisenach
met zijn Wartburg. De Thueringers hebben inmiddels hard hun best
gedaan om het vervallen kultuurgoed te restaureren en hebben
bovendien verschillende nationale en natuurparken opgericht.
In Thueringen zijn drie zogenaamd "Thausendjährige
Eichen" te vinden. De moeite van het bezoeken waard waarbij
het interessant is of deze benaming wel op waarheid berust.
De Königseiche van Volkenroda
In westelijk Thüringen, vlak ten noordoosten van het stadje Mühlhausen, ligt het dorpje Volkenroda. Het bestaat uit enkele huizen maar vooral een groot kloostercomplex met een imposant nieuw gedeelte, dat eerst op de Expo in Hannover heeft gestaan. Vlak bij het klooster staat de zogenaamde "Duizendjarige Eik", ook "Königseiche" genoemd. Het is één van de imposantste eiken van Duitsland met een zware stam van 950 cm omtrek, een hoogte van 23 m en een nog vrij forse en goed in het blad zittende kroon. In het verleden is de eik wel meerdere zware takken verloren: twee grote takken aan de oostzijde zijn door een blikseminslag in 1989 afgebroken; in de zuidzijde van de stam zit een groot gat: hier bevond zich eens een enorme horizontale tak van 16 m lengte en 3,5 m omvang, die in 1903 nog met ankerkettingen, ringen, bouten, etc. vastgezet en geborgd werd. Later blijkt de tak alsnog te zijn afgebroken. De eik is hol maar heeft een imposante brede stamvoet; deze is op de foto's door het hekje niet goed te zien.
Op een bordje staat vermeld dat de leeftijd van de Koningseik
wordt geschat op 900 tot 1200 jaar. Deze schatting is echter weinig realistisch.
De Koningseik is sinds 1831
regelmatig gemeten: de stamomtrek op 1,7 m hoogte bedroeg toen
690 cm; in 2001 was deze 950 cm, een toename van 260 cm in 170
jaar, een gemiddelde van 1,53 cm per jaar. Als de boom deze groeisnelheid
ook in zijn jongere jaren heeft vertoond, en 1,53 cm het gemiddelde van zijn
gehele leven zou zijn, is de
totale leeftijd 621 jaar.
Waarschijnlijk is echter dat de boom in zijn jeugd sneller groeide.
Net als de schrijvers van het boek "Deutschlands Alte Bäume", de
gebroeders Stefan en Uwe Kühn en Bernd Ullrich, denk ik dat de leeftijd tussen
de 400 en 600 jaar zal liggen.
De Dikke Eik van Berteroda
Vlak ten noorden van de geboorteplaats van Johann Sebastian Bach, Eisenach, waar ook Maarten Luther verschillende perioden van zijn leven doorbracht, ligt het dorpje Berteroda. Het wordt al vermeldt op een oorkonde uit 948. Bij de school aan een vijver staat deze eik, waarvan men beweert dat hij ook uit die donkere periode stamt: ook hier spreekt men van de "Thausendjärige Eiche". Groeigegevens van de afgelopen eeuw wijzen er op dat hij, met zijn omvang van 10,04 meter, niet veel ouder dan 500 - 600 jaar zal zijn. Het is echter een zeer markante verschijning met diepe groeven en woeste knobbels. De kroon is behoorlijk afgetakeld, een grote tak is enkele jaren geleden 's nachts plotseling afgebroken: bijzonder was dat juist de voorafgaande avond een feestmaal was gehouden onder de eik, ter gelegenheid van de aanleg van een nieuwe waterleiding in het dorp! De eik lijkt, conform de op het bord staande tekst, als een trouwe beschermengel te waken over de veiligheid van de dorpsbewoners.
De Grafeik van Nöbdenitz
Oostelijker in Thueringen, niet ver van Altenburg , ook in zo'n klein dorpje, Nöbdenitz, staat deze merkwaardige oude reus, een boomruïne waarvan de kroon al in 1812 door een storm werd afgerukt, waarbij ook de stam in tweeën werd gespleten. De stam wordt sindsdien door ijzeren banden bij elkaar gehouden. Al rond 1800 was de eik totaal hol ten gevolge van door Zwavelzwammen (Laetiporus sulphureus) en diverse houtbewonende insecten bevorderde houtrot. Op een bordje bij de eik staat te lezen dat in 1824 een Minister van het Hertogdom Altenburg, de Ridder Heirich Wilhelm von Thümmel, in de holle stam werd begraven. Hij wordt daarom wel de Begraebnis-Eiche of Thümmel-Eiche genoemd, maar ook de namen Alte Eiche, Große Eiche en Tausendjahrige Eiche werden gebruikt. Ook deze eik, met een omvang van 10,2 meter, wordt een leeftijd van 1000 jaar toegeschreven. In begin 20e eeuw waren er zelfs schattingen van 2000 jaar, maar er waren geen harde feiten, waarop men deze aanname kon staven. Vermoedelijk is dit wel de oudste van deze drie Thueringer Eiken: als ik de leeftijden moet schatten geef ik ze achtereenvolgens 500, 550 - 600 en 650 - 750 jaar. De mate van aftakeling zou in dit geval mooi gelijk opgegaan zijn met de leeftijd. De Grafeik wordt nog jaarlijks groen en schijnt ook nog vrucht te dragen. In de stamholte heeft zich sinds enkele decennia bovendien een jonge adventiefstam ontwikkeld, die voor het overleven van de boom van belang kan blijken. Overigens tast de Zwavelzwam in het algemeen het spinthout niet aan, zodat aangetaste bomen nog lange tijd in leven kunnen blijven.
12 Bomen in Duitsland 1 - Mecklenburg -Vorpommern 1 - Ivenacker Eiken
13 Bomen in Duitsland 2 - Mecklenburg-Vorpommern 2
14 Bomen in Duitsland 3 - Iepen
15 Bomen in Duitsland 4 - Vijf eeuwenoude Lindes
16 Bomen in Duitsland 5 - Drie Eiken in Thueringen
17 Bomen in Duitsland 6 - Oude bossen-1: Urwald Hasbruch en Elbholz
18 Bomen in Duitsland 7 - Oude bossen-2: Urwald Sababurg
19 Bomen in Duitsland 8 - Oude bossen-3: Bayerische Wald, Spessart en Hainich
Inhoudsopgave van deze website met links naar vele andere pagina's op deze website
Links naar andere websites over bomen en Literatuur over bomen.
Deze website is gemaakt door Jeroen Philippona, met dank aan Jeroen Pater.
U kunt mij e-mailen op jphilippona@hetnet.nl
