Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken
Duitsland 4Oude Bomen vanuit Zutphen bekeken
Old trees in the Netherlands and Europe
Bomen in Duitsland 4 - Lindes
Duitsland is rijk aan bossen en bomen. Bossen nemen ongeveer 30 % van het landoppervlak in; zij bestaan voor een groot deel uit naaldbos, met vooral veel Fijnspar en Grove Den. Het grootste aandeel van het loofbos wordt gevormd door eik en beuk. Daarnaast heeft Duitsland veel solitaire bomen, boomgroepjes en lanen. Een belangrijk aandeel van de laanbomen en solitairen wordt gevormd door Lindes. Deze zijn vooral veel geplant in dorpen, op pleinen, bij kerken en bij boerderijen. Daaronder zijn talrijke markante en oude exemplaren, die vaak een centrale positie in de traditionele dorpen innemen. Sommige Linden (Gerichtslinden of Mahllinden geheten) werden gebruikt om er rechtspraak onder te houden, wat overigens ook onder Eiken gebeurde. Andere Linden waren aan Maria gewijd.
De Linde van Heede
Vlak over de Duitse grens
nabij het Oost-Groningse Bourtange, staat de Linde
van Heede. Dit is één van die eeuwenoude dorpslinden, zo kenmerkend voor Duitsland en enkele andere
Midden-Europese landen, met name Tsjechië en Oostenrijk. Het
planten van linden in dorpen is een traditie die door het
Christendom vanaf de vroege Middeleeuwen werd toegepast, vaak bij
de kerk. In dit geval stond de linde op de binnenplaats van een
burcht, de Schärpenburg. Deze zou in een vroege versie al in de late 13e eeuw
hebben bestaan, maar in 1467 in een tweede, modernere variant zijn gebouwd.
De Heeder Linde is een Grootbladige
of Zomerlinde (Tilia
platyphylos) en wordt ook wel Dicke Linde en Riesenlinde
genoemd. Niet onterecht: nabij de voet heeft de holle stam een
omtrek van 15 meter, maar verbreedt zich daarboven nog, zodat
de omvang op borsthoogte zelfs 17.3 meter bedraagt. Op ruim twee meter hoogte houdt de stam op en groeien er 11 forse en 2 dunnere takken, c.q. stammen uit. De kroon is vrij recent bijgesnoeid,
maar nog enorm: 26 m hoog en 35 m breed.
Of het hier werkelijk om
een individuele boom gaat of een vergroeiing van meerdere bij elkaar geplante bomen
is niet duidelijk. Verschillende deskundigen nemen de eerste
mogelijkheid aan.
Over de leeftijd van de Heeder Linde doen verschillende verhalen de ronde. De stam zal waarschijnlijk een hoge ouderdom
hebben, men neemt aan ongeveer 800 á 1000 jaar, al zijn er ook bronnen die
stellen dat de linde rond 1400 is geplant.
De oudste vermelding van de linde is uit 1677, toen de Schärpenburg in de oorlog tussen Nederlandse en Duitse troepen
werd bestormd en
door brand verwoest. Ook de linde werd zwaar beschadigd, maar de bevelhebber van
Hollandse zijde, de Zweedse Generaal Rabenhaupt, gaf opdracht de boom te sparen.
Men heeft de gehavende kroon vervolgens volledig gesnoeid. Uit de stam is
de huidige kroon met oorspronkelijk 16 maar nu nog 11 grote en 2 dunnere takken
gegroeid.
Een dergelijke groeiwijze is bij veel oude lindes te
zien: na verwoesting van de kroon door een storm of na knotten /
snoeien loopt de stam weer uit en vormt een geheel nieuwe kroon.
Weinig echt oude linden hebben nog een ver doorlopende stam en de
originele kroon. Meer
informatie over Linden.
De Kaiser-Lothar-Linde in Königslutter
Een weliswaar iets minder dikke, maar in mijn ogen mooiere en imposantere linde staat in het stadje Königslutter, tussen Braunschweig en Helmstedt. Hij staat op een voormalige gerechtsplaats, onderdeel van een middeleeuws complex, verder bestaande uit een Benedictijnenklooster en een fraaie Romaanse Stiftskerk. De laatste heet ook Kaiserdom: hij is vanaf 1130 gebouwd op initiatief van Keizer Lothar III van Sachsen-Supplinburg. Ook de Linde draagt zijn naam: de keizer zou de Linde zelf hebben geplant, wat vóór zijn sterfjaar 1137 gebeurd moet zijn. De Kaiser-Lothar-Linde behoort tot de indrukwekkendste bomen van Duitsland door zijn reusachtige omvang, prachtige gave kroon maar bovenal de markante vormgeving van stam en onderste takken. De Linde is 27 m hoog en heeft een kroonbreedte van 31 meter.
De stam is weliswaar hol en met allerlei bulten, maar maakt nog een gesloten en relatief gave indruk. Hij heeft onder de reusachtige takken gemeten, een omtrek van 1170 cm . Drie van de takken aan de noordwestzijde hangen zwaar over als scheepsboegen of nekken van een draak of dinosaurus. Een heeft men uit vrees voor inzakken met een ijzeren paal ondersteund. De plantdatum van rond 1130 komt bij deze boom als vrij plausibel over. Net als de Heeder Linde is dit een Zomerlinde.
De Schwedenlinde van Brielow
In Brandenburg niet ver westelijk van Berlijn staat een evenzeer boeiende linde, ditmaal op een kerkhof, de Schwedenlinde van Brielow, die zich onderscheidt door een zeer aparte groeivorm. Eigenlijk lijken het twee stammen, die uit elkaar wijken. Ook deze linde lijkt enkele honderden jaren geleden geknot of afgeknapt te zijn, waarna er nieuwe takken zijn uitgegroeid. Het is eveneens een Grootbladige of Zomerlinde; volgens het bordje is een in de Dertigjarige Oorlog gevallen hoge Zweedse officier door zijn bruid, een Zweedse Gravin, onder de linde begraven. De linde heeft bij de bodem een omvang van 11.3 meter en wordt een leeftijd van zeker 500 jaar toegedicht .
De Linde van Polchow
Vrij noordelijk in Mecklenburg - Vorpommern, ten zuidoosten van Rostock, ligt in een rustig agrarisch gebied het dorpje Alt Polchow. Op het kerkhof bij het Middeleeuwse kerkje staat hier één der dikste en meest markante Linden van Duitsland. Ook dit is een Zomerlinde.
De stam van de Linde van Polchow bestaat uit drie holle fragmenten, waarvan er één is afgestorven maar de andere twee een nog zeer vitale kroon dragen. De fragmenten zijn deels met elkaar vergroeid en ze bevatten ook tot substam uitgegroeide adventiefwortels. Gezamenlijk heeft dit stamcomplex een smalste omtrek van 13.8 meter. Deze bizarre en complexe groeivorm met tal van vergroeiingen, woekeringen en holtes maakt het niet makkelijk om te zien of het hier één oorspronkelijke boom betreft of het samengroeien van drie bij elkaar geplante linden. Ik denk dat het wel een uit één wortelstok gegroeid geheel is, dus één genetisch individu, maar met drie substammen. De leeftijd van deze linde is zoals steeds een onderwerp van discussie; er worden leeftijden van 600 tot 1000 jaar genoemd.
De Linde van Schmorsdorf
Ook in de voormalige DDR, maar dan in het Zuidoosten, ten zuiden van Dresden, is de Linde van Schmorsdorf te vinden, met haar stamomvang van 10.5 meter ook een van de oudere lindes van Duitsland: de leeftijd wordt op 400 - 600 jaar geschat. In 1884 is een groot deel van de kroon door een storm afgebroken maar inmiddels weer volledig aangegroeid, zodat de boom nu weer reikt tot een hoogte van 24 meter.
Tijdens een noodlottig onweer op 7 juni 1957 brak een grote tak van de linde af en werd een jongetje uit het dorp dodelijk getroffen. De tak-stomp trekt sindsdien een boosaardig gezicht.
12 Bomen in Duitsland 1 - Mecklenburg -Vorpommern 1 - Ivenacker Eiken
13 Bomen in Duitsland 2 - Mecklenburg-Vorpommern 2
14 Bomen in Duitsland 3 - Iepen
15 Bomen in Duitsland 4 - Vijf eeuwenoude Lindes
16 Bomen in Duitsland 5 - Drie Eiken in Thueringen
17 Bomen in Duitsland 6 - Oude bossen-1: Urwald Hasbruch en Elbholz
18 Bomen in Duitsland 7 - Oude bossen-2: Urwald Sababurg
19 Bomen in Duitsland 8 - Oude bossen-3: Bayerische Wald, Spessart en Hainich
Inhoudsopgave van deze website met links naar vele andere pagina's op deze website
Links naar andere websites over bomen en Literatuur over bomen.
Deze website is gemaakt door Jeroen Philippona, met dank aan Jeroen Pater.
U kunt mij e-mailen op jphilippona@hetnet.nl
